ΜΕΡΟΣ Β
Η πολιτική έχει να κάνει με το ποιος ασκεί τις εξουσίες και με
ποιο τρόπο. Η κατασκευή της πολιτικής ελευθερίας επιβάλλει οι εξουσίες ενός
κυρίαρχου λαού να ασκούνται από όλους τους πολίτες με τέτοιο τρόπο ώστε η
κοινωνία ατομικά και συλλογικά να ορίζει η ίδια την μοίρα της σύμφωνα με την
βούλησή της και με γνώμονα πάντα το κοινό συμφέρον. Στην παραπάνω διαπίστωση
περικλείονται όλες οι αρχές σύμφωνα με τις οποίες πρέπει να ασκούνται οι
εξουσίες ώστε να εξασφαλίζουν την πολιτική ελευθερία μίας κοινωνίας. Με βάση
αυτές τις αρχές θα πρέπει να δημιουργηθεί το Σύνταγμα των Ελλήνων αν θέλουμε η
κοινωνία μας να είναι πολιτικά ελεύθερη. Πριν όμως δούμε πώς μπορεί να γίνει
αυτό, ας κάνουμε πρώτα μία απόπειρα να ξεκλειδώσουμε μία προς μία αυτές τις
αρχές.
ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ
Αρχικά ειπώθηκε ότι ένας κυρίαρχος λαός μπορεί να ορίζει την
μοίρα του σύμφωνα με την βούλησή του όταν ασκεί ο ίδιος τις εξουσίες που
πηγάζουν από την κυριαρχία του και δεν τις παραχωρεί σε αντιπροσώπους. Άρα η
βασική προϋπόθεση για την κατασκευή της πολιτικής ελευθερίας είναι οι εξουσίες
που απορρέουν από την κυριαρχία του λαού να ασκούνται από τον λαό. Αν ο λαός
παραχωρεί τις εξουσίες αυτές παραχωρεί και την κυριαρχία του, αφού κυριαρχία
χωρίς εξουσία δεν υπάρχει. Συνεπώς η πρώτη αρχή που πρέπει να διέπει το νέο
Σύνταγμα και να χαρακτηρίζει τον τρόπο άσκησης κάθε εξουσίας είναι ότι ο λαός
πρέπει να διατηρεί την κυριαρχία του, αφού μόνο τότε ένας λαός είναι πολιτικά
ελεύθερος όταν είναι κυρίαρχος του εαυτού του. Η διατήρηση της κυριαρχίας
πρακτικά σημαίνει ότι η εκάστοτε εξουσία ανήκει στον λαό και ασκείται από τους
πολίτες, δεν παραχωρείται σε επαγγελματίες της πολιτικής αφού κάτι τέτοιο θα
συντελούσε στην εκτροπή της κυριαρχίας σε δουλεία και την απώλεια της πολιτικής
ελευθερίας.
ΙΣΟΤΗΤΑ
Εφόσον ο λαός διατηρεί την κυριαρχία του θα πρέπει οι εξουσίες
που απορρέουν από αυτήν να ασκούνται από όλους τους Έλληνες, πράγμα που
σημαίνει ότι όλοι οι Έλληνες πολίτες πρέπει να έχουν το δικαίωμα της συμμετοχής
στην άσκηση των εξουσιών. Για να έχουν όλοι αυτό το δικαίωμα πρέπει να είναι
ίσοι. Έτσι ερχόμαστε στην έννοια της πολιτικής ισότητας που σημαίνει «ισότητα
όλων των πολιτών, στη λήψη των αποφάσεων, στη θέσπιση των νόμων, στην άσκηση
της εξουσίας υπό όλες τις μορφές της»[1]. Η ισότητα
όταν εφαρμόζεται πραγματικά εξασφαλίζει την αυθεντική πολιτική ελευθερία, αφού
«δεν μπορούμε να είμαστε ελεύθεροι εάν δεν είμαστε ίσοι. Δεν είμαστε ελεύθεροι
εάν κάποιοι έχουν περισσότερη εξουσία από εμάς, εάν κάποιοι ολίγοι αποφασίζουν
και θεσπίζουν τους νόμους και εμείς απλώς υπακούμε και εκτελούμε»[2]. Όταν
κάποιοι συμμετέχουν περισσότερο στην άσκηση των εξουσιών από ότι οι υπόλοιποι,
η ανισότητα που δημιουργείται καταστρέφει την πολιτική ελευθερία. Συνεπώς για
να υπάρχει πολιτική ελευθερία πρέπει να υπάρχει ισότητα μεταξύ των πολιτών και
να εφαρμόζεται η ισότιμη συμμετοχή τους στην λήψη των αποφάσεων και την
γενικότερη άσκηση των εξουσιών. Η ισότητα μεταξύ των πολιτών είναι λοιπόν η
δεύτερη αρχή που πρέπει να διέπει το Σύνταγμα και να χαρακτηρίζει την άσκηση τν
εξουσιών.
ΙΣΟΝΟΜΙΑ
Η ισότητα δεν περιορίζεται μόνο μεταξύ των πολιτών σε σχέση με
τους εαυτούς τους αλλά εντοπίζεται και σε σχέση με τον νόμο. Για να υπάρχει
πραγματική ελευθερία πρέπει να υπάρχει απόλυτη ισότητα και απόλυτη ισότητα
υπάρχει μόνο όταν όλοι οι πολίτες είναι ίσοι απέναντι στον νόμο κι όχι κάποιοι
πιο ίσοι από τους άλλους. Αυτό σημαίνει ότι αφενός δεν δημιουργούνται νόμοι που
μεταχειρίζονται ευνοϊκότερα μία ομάδα πολιτών έναντι των υπολοίπων κι αφετέρου
οι νόμοι δεν εφαρμόζονται με διαφορετικά μέτρα και σταθμά αλλά ισχύουν εξίσου
για όλους τους πολίτες. Όταν οι πολίτες είναι ίσοι απέναντι στον νόμο είναι κι
ελεύθεροι αφού ότι ισχύει για τον έναν ισχύει για όλους κι έτσι δεν μπορούν
κάποιοι να απολαμβάνουν μεγαλύτερη ελευθερία από τους άλλους. Η ισονομία λοιπόν
συνιστά την τρίτη αρχή που είναι απαραίτητη για μία πολιτικά ελεύθερη κοινωνία.
ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ
Η ισότητα και η ισονομία συνθέτουν την έννοια της πολιτικής
δικαιοσύνης, σύμφωνα με την οποία το δίκαιο είναι όλοι οι πολίτες να είναι
απόλυτα ίσοι μεταξύ τους κι απέναντι στον νόμο και να έχουν εξίσου το δικαίωμα
να συμμετέχουν στην άσκηση της εξουσίας. Όταν η δικαιοσύνη εφαρμόζεται,
εξασφαλίζεται η πολιτική ελευθερία, αφού δεν είναι εφικτό για κάποιον πολίτη να
συγκεντρώσει μεγαλύτερη εξουσία από αυτήν που του αναλογεί. Η δικαιοσύνη είναι
συνεπώς η τέταρτη αρχή που πρέπει να διέπει το Σύνταγμα των Ελλήνων και την
άσκηση των εξουσιών, προκειμένου να διαμορφωθεί μία πολιτικά ελεύθερη ελληνική
κοινωνία.
ΕΛΕΓΧΟΣ
Για να επιστρέψουμε εκεί από όπου αρχίσαμε, το ότι ο λαός κατέχει
και ασκεί τις εξουσίες που απορρέουν από την κυριαρχία του δεν σημαίνει ότι του
επιτρέπεται να κάνει ότι θέλει ούτε ότι δεν υπάρχουν όρια στην εξουσία του.
Κάθε άλλο, όσοι κατέχουν πολιτικά και δημόσια αξιώματα οφείλουν να ασκούν την
εξουσία τους ενσυνειδήτως και με γνώμονα το κοινό καλό της κοινωνίας. Σε
περίπτωση που κάποιος δεν πράττει τα δέοντα τότε ο λαός έχει την υποχρέωση να
υπερασπιστεί την πολιτεία επιβάλλοντάς του τις ανάλογες κυρώσεις. Έτσι, η
τέταρτη αρχή πολιτικής ελευθερίας που πρέπει να διέπει το νέο Σύνταγμα, είναι ο
αποτελεσματικός έλεγχος των εξουσιών ώστε αφενός να μην γίνεται κατάχρηση
εξουσίας και αφετέρου να εξασφαλίζεται κατά το δυνατόν το κοινό συμφέρον.
Συνοψίζοντας, προκύπτει ότι οι αρχές που οικοδομούν την πολιτική
ελευθερία σε μία κοινωνία είναι η κυριαρχία, η ισότητα, η ισονομία, η δικαιοσύνη
και ο έλεγχος. Εδώ θα πρέπει να τονίσουμε ότι, οι αρχές αυτές σχεδόν
ταυτίζονται με τις αρχές της δημοκρατίας λόγω του ότι με αυτό το πολίτευμα
εγκαθιδρύθηκε για πρώτη φορά η αυθεντική μορφή της λαϊκής κυριαρχίας με την
οποία οι πολίτες έγιναν κυρίαρχοι της μοίρας τους, άρα πολιτικώς ελεύθεροι. Οι
ίδιες αρχές της δημοκρατίας που αποτέλεσαν την βάση για την πολιτική ελευθερία
των αρχαίων Αθηναίων, θα αποτελέσουν την έμπνευση για την δημιουργία της
πολιτικής ελευθερίας των σύγχρονων Ελλήνων.
Πηγή: Αναστάσιος Π.
Συριανός, "Το Συμβόλαιο της Υποταγής: πώς το Σύνταγμα καταστρέφει την
ελευθερία μας και πώς να την ανακτήσουμε", Εκδόσεις Οσελότος (2012).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου